'Het Mannekesblad': Aan de geliefden

Ballonnenvrees 16 november 2016

Na anderhalve maand wachten konden we eindelijk weer ballonnen gaan vrezen, deze keer weer in De Kleine Hedonist en met een wel heel straffe affiche. Vorige week moest de wereld afscheid nemen van Leonard Cohen, dus een tribute was wel op zijn plaats. Gust Peeters en Marlijn Spee hadden nog nooit eerder het podium gedeeld, maar met Gusts naar het Nederlands vertaalde teksten en Marlijn achter de piano kregen we een ontroerend en pakkend samenspel. Zo kwamen onder meer 'Hallelujah' en 'Dans Mij Naar de Liefde Toe' aan bod. Normaliter brengt Gust die samen met Jakobistan, maar Kobe kon er helaas niet bij zijn vanavond.

Verder met de straffe Merlijn Huntjens uit Nederlands Limburg. Hij had het onder meer over de identiteitscrisis die achterbleef nadat de mijnbouw het in zijn streek voor bekeken hield. Hij eindigde met een ode aan zijn oma. Deze jonge gast heeft al enkele slamwedstrijden gewonnen en dat is bij Els Dejonghe niet anders. Ze trakteerde haar publiek op een mengeling van haar smakelijke oude en nieuwe teksten. Met haar treurig blijspel won ze nog geen week geleden nog Podiumvlees 2016 in Tilburg.

Nicolas Barbaix is volgde na de pauze. Zijn zorgvuldig gesponnen poëzie was een ware verrijking. Deze grafschenner onder de dichters had onder meer een gedicht voor ons in petto dat vroeger 'La Dolce Vita' heette, nu niet meer, onder lichte dwang van zijn entourage. Akim A.J. Willems hoeft geen aankondiging meer. Deze kanjer uit Holsbeek liet de microfoon voor wat die was en gaf ons enkele cycli, zoals zijn gekende 'Wat Weten Bomen Daar Nu Van', 'Man Van Weinig Woorden' en 'Gedichten Voor de Jongen In het Blauw'. Tijd voor een lach en een traan, met de woorden en piano van Yannick Moyson en Marlijn Spee, ofwel Moyson-in-Spee. Deze slammer en deze singer-songwriter tonen dat poëzie en kleinkunst perfect hand in hand kunnen gaan. Hun pakkende set van soms ernstige, soms hilarische nummers vertelden het verhaal van hun ontmoeting, van drie generaties sterke vrouwen tot hun twee passies: poëzie en bier. Dat laatste nummer is een krachtige samensmelting van Yannicks klassieker 'Johan Stapelaar' en Marlijns intieme 'Hef Je Glas'. Indrukwekkend!

Na een tweede pauze, om dat allemaal te verwerken, was de mic aan Nederlands rapper en slammer Christopher Blok, vooral bekend van de beruchte Punchoutbattles. In zijn rijke slams speelt hij voortdurend op ingenieuze en frisse wijze met de Nederlandse taal. Zo had hij het over de verslaving aan geld in een kapitalistisch systeem (kapitaalinjecties van euroïne toegediend door de staat) en speelde hij een hele tijd door met de woorden 'wijzer worden', zijn 'classic' zeg maar. De laatste twee minuten van zijn tijd toonde hij dat hij ook een straf freestyle artiest is.

Tijd voor rock'n'roll en whisky. De goed met sterke drank geoliede, machtige stem van Milan Borms huilde een halfuur lang naar de maan, tijdens zijn intense set als Lone Wolf. Deze Antwerpse jonge wolf rockte de kater uit zijn lijf, ging dan weer intiem met een cover van Kaleo's 'I Can't Go On Without You', deed de hele Hedonist mee brullen op zijn hit 'Lone Wolf' en sloot af met 'My Man Is Gone', een ontroerende song over het verliezen van een hond als beste vriend.

Gert Vanlerberghe, gastheer en organisator, opende de open mic met enkele gloednieuwe teksten, waaronder het populaire 'Spaarplan'. Zijn zus Dorien Vanlerberghe volgde met een tekst die recht uit het hart kwam. Louche Loesje vuurde 'Wij Vrouwen' op ons af, een intense tekst die ons deed happen naar adem. Ook het gedicht 'Vrouwen' van Robert mocht er wezen. John Brains was de grootste verrassing van de open mic. Hoewel hij al eerder op Ballonnenvrees stond en in de Papa Jos een erg goede indruk achterliet, was dit nog enkele trapjes hoger. Zijn lange slamtekst zat propvol spitsvondigheden en liet ons verstomd achter. Adriana Kobor staat volgend jaar op Ballonnenvrees en bracht vanavond al een knappe Engelstalige tekst die zweefde tussen poëzie en proza. Tot slot was er Gust Peeters, waarmee de cirkel rond was. Met zijn 'In Paradiso' sloot hij een bijzonder sterke Ballonnenvrees op tintelende wijze af.

Op 7 december staan we in 't Werkhuys, met onder meer Omar El Allali, Tom Driesen en Silke Vos Vanhoof. Heel graag tot dan, lieve nachtraven!

Foto's: Gust Peeters

Spaarplan

De kraan stottert dikke druppels.
De suiker is op.
Je schoenen zijn versleten.
Dode muizen in je kop.
Je werkt aan een puzzel,
maar de puzzel, die is stuk.
Rode cijfers op de deurmat.
Toch is er altijd geld voor drugs.
Er is altijd geld voor drugs.

Alle monden onverzadigd.
Wanneer worden ze gevuld?
Buren wijzen naar de deurmat
en ze zeggen eigen schuld.
Onze magen krimpen samen,
tot de grootte van een mug.
Wat met de deurwaarder op het gangpad.
Maar er is altijd geld voor drugs.
Er is altijd geld voor drugs.

De televisie wordt niet meer gemaakt,
en de wijn is op en de koffie is op
en de gin is op en de raki is op
en de rum is op en de wodka is op,
de confituur is op en het brood is op,
en ontbijtgranen hebben we zelfs nooit gehad.
En naar feestjes sturen we onze kat.
De euro's groeien niet op onze rug.
Van de belastingen krijgen we niets terug.
Geen rode duit voor een fiets of voor de bus.
En vader komt niet over de brug.
De centen vallen hier niet uit de lucht.
Van de roerige jaren geen vrucht.
Het evangelie volgens Boudewijn Büch:
Er is altijd geld voor drugs.

Nijlpaard

Het is begin december en we doen een terrasje in St Lucia. Slechts een zucht van het meer brengt verkoeling in de Afrikaanse zon.
Een halve liter. En nog één. Ze gaan er goed in vandaag. Er is toch niets anders om handen in dit vakantiedorp van een zakdoek groot.
Een mens moet het zwembad van zijn hotel niet meer verlaten om The Big Five te zien. Er liggen genoeg dikke Duitsers in bikini te bakken en te braden, terwijl blauwapen Snickers uit hun hotelkamers pikken.
Nachtelijk bezoek komt hier in de vorm van drie ton gevaar op wandel. Ze drinken van het zwembad wanneer dikke Duitsers dromen.
Zelfs wanneer de zon in de oceaan kopje onder heeft gedaan tiert toerisme welig in de bar met dronken Denen. Bij het braken in een bloembak komt de biltong weer tevoorschijn. Zo'n koedoe ligt stevig op de maag.
Hier is niemand bang van Zwarte Piet. Wie stout is, wordt vermalen door de kaken van een nijlpaard.

Dumb, Dumber, Trump

Racism is the new black.
Orange is the new racism.

Next time you want to play your trump card
please first brush up on your history, folks.

(update 231116) Toch vreemd dat de bange blanke man die in zijn schrik voor de moe gereisde en afgepeigerde vluchteling, plots een stem is waar we blijkbaar rekening mee moeten houden. I'm not impressed, en zeker niet door Sloveense grote denkers die ons nu gaan vertellen dat het allemaal wel meevalt (Trump was een te grote sprong in het duister, en dat is hij nog steeds, alleen hebben we NU al gevolgen die te sterk naar... toe maar (Godwin is toch dood)... 1933 geuren). Het kan allemaal goed zijn dat bepaalde groepen zich benadeeld en niet gehoord voelen. Als hun angsten absurd zijn en hun eisen in strijd met, zeg maar, de mensenrechten, of ronduit racistisch zijn, dan de pot op met deze 'gedupeerden'. Naar de hel ermee. Naast die gedupeerden van zeventig jaar geleden, die ook al stemrecht hadden, en dat hemelse stukje macht zo grof hebben misbruikt dat het kwatongen nog zou overtuigen om de democratie maar ineens af te schaffen. Van uit het diepst van mijn ziel veracht ik deze mensen. Deze hebben het 'onmogelijke' mogelijk gemaakt. En als we niet opletten, gebeurt dat opnieuw. Kijk maar naar de filmpjes van wat er gisteren (221116) in Spanje en de V.S. is gebeurd. De hakenkruizen die op Amerikaanse muren zijn verschenen zoals paddenstoelen uit de grond schieten. Nu weet ik tenminste hoe de vijand eruit ziet. Ongeveer hetzelfde als hoe die er voor mijn grootouders uitzag. Er zijn veel mensen, meestal intellectuelen, die dit allemaal willen relativeren. Ik behoor tot het andere kamp.

Leo

Het is 2016 en ons schaamtelijke verleden staart ons nog steeds recht in het gezicht. Waar we ook gaan: Brussel (aan het koninklijk paleis), Oostende (De Drie Gapers), Tervuren (Afrikamuseum), Ekeren (marktplein)… Onze wereldberoemde koning Leopold II staat hoog op zijn voetstuk te glunderen van de glorie die wij hem nog steeds gunnen. Hem en zijn Grote Afrikaanse Avontuur. Toegegeven, het is een stokpaardje van mij geworden dat niet meteen het allerrelevantst is in tijden van oorlog, crisis, terreur en klimaatproblemen, maar het zegt wel heel veel over hoe wij naar het verleden kijken, hoe wij daarmee omgaan, en hoe dat geprojecteerd wordt op ons heden.

België heeft enkele bijzonder zwarte pagina’s in haar geschiedenis, iets wat in andere landen niet anders is. De twee wereldoorlogen worden tot in elk boerengat herdacht met een monument. Lest we forget. En zo hoort het ook. Ook de zeer pijnlijke geschiedenis van Belgisch Congo mag nooit vergeten worden en is iets waar we onze kinderen moeten blijven over onderwijzen. Maar dat kan ook anders dan door de aanstichter van al die gruwel nog steeds op een voetstuk te plaatsen, door hem nog steeds die vele standbeelden te gunnen. Er is mijns inziens geen enkele reden om die beelden nog op de huidige plekken te houden. Werp ze voor mijn part in een donker hoekje van één of ander museum, maar op een marktplein, op één van de drukste straten van België, aan de populaire Oostendse gaanderijen, hebben ze echt geen plaats meer. Niet in 2016.

Want dit valt in geen enkel opzicht te vergelijken met herdenkingen aan de vele slachtoffers van de wereldoorlogen, of met die van de Shoah. Leopolds standbeeld is geen symbool van het lot van zijn 8 miljoen slachtoffers. Integendeel, het is een bevestiging van zijn beleid, een schouderklopje voor onze dynastie, een signaal dat we het wel in de tijdsgeest kunnen plaatsen, dat het z’n plek heeft in de geschiedenis, dat we er vrede mee hebben genomen. Welnu, ik neem daar geen vrede mee. Ik aanvaard deze typisch Belgische berusting in deze situatie niet. En ik ben niet de enige. In Oostende werd een hand afgezaagd van één van de beelden die een Congolees voorstelt en in Brussel kreeg het beeld van de koning al eens een douche van bloedrode verf.

Maar waarom vinden de meeste Belgen het behoud van deze standbeelden wel best oké? Waarom nemen we onze verantwoordelijkheid niet? Zo’n grote opoffering kan het niet zijn om hier komaf mee te maken, om een krachtig signaal te geven dat we deze donkere pagina van ons verleden afkeuren en verwerpen, om ons nageslacht te tonen dat Belgisch Congo een grote fout was, met afschuwelijke gevolgen, om Leopold II ondubbelzinnig de geschiedenis te laten ingaan als een massamoordenaar die enkel moet onderdoen voor Hitler, Stalin en Mao en zo op de vierde plaats eindigt van regimes met het hoogste aantal moorden in de 20^e eeuw. Waar in Duitsland vind je nog een standbeeld van Adolf Hitler in het straatbeeld? Ik zal het u vertellen. Nergens.

Ondertussen heeft men bij het beeld op de zeedijk in Oostende een infobordje geplaatst om het allemaal wat te duiden, wellicht om de gemoederen bij de activisten wat te bedaren. De vraag is of dat voldoende is. En ook of het consequent of wenselijk is. Het is zo’n beetje zoals de waarschuwingen op sigarettenpakjes. We verkopen ze nog van harte en maken er nog reclame voor, want het geld komt met hopen binnen, maar met een foto van gitzwarte longen of een zieke foetus sussen we ons geweten. Zeg niet dat we jullie niet hebben gewaarschuwd, lieve roker. Bovendien is het bordje niet meer dan een doekje voor het bloeden. Er wordt gewezen naar de controverse, met als voorbeeld de door de activisten afgehakte hand van de beeldengroep, en daar stopt het zowat. Schepen van Cultuur Bart Plasschaert (CD&V) vindt een complete herschrijving van de geschiedenis overbodig en stelt dat er wel belangrijkere problemen in Oostende zijn. Zonder twijfel. Maar je merkt meteen hoe weinig belangrijk het allemaal is. De discussie gaat voor velen om iets louter symbolisch, iets om politiek correcte wereldverbeteraars mee bezig te houden, maar hoe kunnen we aan een betere toekomst werken als we op deze manier met ons verleden omgaan? Nee, zo’n infobordje gaat het tij niet keren. Activisten gaan terecht niet op hun lauweren rusten. Met alles wat we weten over wat daar gedurende 23 jaar in Belgisch Congo is gebeurd (moet ik nog een opsomming van de misdaden tegen de mensheid geven of is het voldoende in ons historisch geheugen gegrift?), is er maar één actie wenselijk: het beeld uit het straatbeeld weghalen.

Is het zonde om een karakteristiek monument van Oostende of Brussel zomaar te verwijderen? Niet noodzakelijk. En eigenlijk enkel als je ook belang hecht aan de betekenis van het standbeeld. Beide steden hebben heel veel andere troeven waar ze mee kunnen uitpakken, en waar we niet tot diep in onze vezels schaamte voor moeten voelen telkens wanneer we er voorbij wandelen. Beide steden hebben tal van andere beelden, voor wie daar dan toch zo op kickt. Beelden beelden beelden. Je ziet bijna niets anders. Op één beeld zal het niet steken. En aangezien het hier niet bepaald om sculpturen van Michelangelo of Rodin gaat, zonder eender wiens vakmanschap te willen bagatelliseren, hebben de beelden in kwestie enkel een inhoudelijke waarde. Ze zijn er om ons collectieve geheugen mee te ondersteunen, niet voor ons esthetisch genot.

In Boedapest zijn ook zo goed als alle beelden uit de communistische periode uit het straatbeeld verdwenen en verbannen naar net buiten de stad, in Memento Park. Ja, zelfs de beelden van Marx en Engels. Wie daar zin in heeft, kan die beelden daar gaan bezoeken – een aanrader trouwens. Wie geen zin heeft om die elke dag voorbij te hoeven lopen – en dat zijn er gezien het collectieve trauma heel wat – moet geen uitstap naar Memento Park plannen. Zo eenvoudig kan het zijn. Elke verzuchting over verarming van het straatbeeld of esthetische verloedering gaat compleet aan het ethische aspect en het superieure belang daarvan voorbij. Misschien is dit appels met peren vergelijken, want onze eigen voorvaderen waren nooit het slachtoffer van de misdaden van Belgisch Congo, terwijl de Hongaren wel degelijk zelf hebben gezweet onder Rákosi en zijn rode rakkers. Zijn we daarom zo onverschillig? Omdat de Congolezen, en niet de Belgen destijds het slachtoffer waren van Leopolds regime? Maar kijkt het Brusselse standbeeld van onze tweede vorst niet lijnrecht naar de Matongéwijk?

Waarom smelten wij onze herinneringen aan historische figuren zo graag om in een standbeeld? Omdat deze landgenoten iets hebben betekend voor onze samenleving. Omdat we deze personen letterlijk op een voetstuk plaatsen en aan onze kinderen vertellen, “Kijk, dat is een belangrijk persoon geweest. Willen jullie weten waarom?” En die kinderen, leergierig als ze af en toe nog durven zijn, zullen antwoorden, “Ja, dat willen wij.” En dan kan je over Jacob Van Artevelde vertellen, over Daens en Jordaens, over Paul Van Ostaijen en Peter Benoit. Maar los van het feit dat Leopold II de koning van België was, kan je aan geen kind of toerist uitleggen waarom deze door de rest van de wereld uitgespuwde vorst nog steeds in volle glorie in het straatbeeld van verschillende Belgische steden staat. Tenzij je het meest typische antwoord hanteert dat een Belg kan geven: “Het is nu eenmaal zo. Waarom dat dan gaan veranderen? Laat het toch zijn.” Praktijktesten? Ach ja, laat dat toch. Zwarte Piet aanpassen? Moet dat nu echt? Dat is traditie. De Belg is net zoals die schepen van Oostende erg diplomatisch en traditioneel ingesteld. We geven alle partijen iets, zodat we niet tegen iemand zijn of haar schenen moeten schoppen, en we laten de dingen liever zoals ze zijn. En we zijn bereid daar heel ver in te gaan. Maar zo verandert er niets. Zo verander je niet. En dat is in sommige kwesties een kwalijke zaak.

Bron: Truyts, J., Nieuw infobord bij omstreden standbeeld van Leopold II in Oostende, geraadpleegd op 02/11/2016, van http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/regio/westvlaanderen/1.2764959.

Lees het artikel hier op Mirari.

Flavours of the month

Leonard Cohen is king of this month's singles chart, with a marvellous remix of his latest single at the top position. He's also covered by The Last Shadow Puppets, who unexpectedly will release an EP before the end of the year. There are some very interesting Belgian bands in the list. Do check out Hypochristmutreefuzz, Het Zesde Metaal, sperwer and of course Whispering Sons. Mono and The Kills will soon give a concert in Belgium, they both have a brand new single ready.

1. Leonard Cohen - You Want It Darker (Paul Kalkbrenner Remix)
2. Radiohead - Present Tense
3. Kapitan Korsakov - Caramelle
4. Temples - Certainty
5. Whispering Sons - Performance
6. Black Kids - Obligatory Drugs
7. Hypochristmutreefuzz - Gums Smile Blood
8. sperwer - JAGER
9. The Cinematic Orchestra feat. Moses Sumney - To Believe
10. The Kills - Impossible Tracks
11. Nick Cave & The Bad Seeds - I Need You
12. Red Fang - Cut It Short
13. Het Zesde Metaal - Naar de Wuppe
14. Trentemøller - Redefine
15. Clock Opera - Whippoorwill
16. Mono - Requiem For Hell
17. Blaenavon - My Bark Is Your Bite
18. Nick Murphy (FKA Chet Faker) - Stop Me
19. Holy Holy - Darwinism
20. The Strokes - Drag Queen
21. Crystal Fairy - Drugs On the Bus
22. El Vy - Are These My Jets?
23. CRX - Broken Bones
24. The Last Shadow Puppets - Is This What You Wanted
25. Car Seat Headrest - Drunk Drivers/Killer Whales
26. The Slow Show - Ordinary Lives
27. The Flaming Lips - The Castle
28. Taxiwars - Bridges
29. Thee Oh Sees - You Will Find It Here
30. Kaleo - Way Down We Go

Waterval

Op de vlucht voor de dictatuur,
je nobele strijd verboden.
Een systeem als een griep
die je niet kan uitzweten.
Zo'n hardnekkige ziekte smeekt
haast om een paardenmiddel.
Er zat poëzie in je sabotage,
schokgolven die het land deden
sidderen en beven, niet breken.

De wijsheid van een waterval,
hoe je met geheven speer
je neergang tracht te ontmantelen.
Visionair in het klare water,
je ziet toekomst en verleden.
In het geklater klinken echo's van namen:
Sharpeville, Soweto, Pieterson, Biko.
Nkosi sikelel' iAfrika.

Sluit je ogen nog even en
droom van je uitgestelde zege.
Wat nu volgt is Sint-Helena,
maar als een omgekeerde Napoleon
zal je terugkeren met een medicijn,
met uitgestoken hand,
een ingeslapen land.
Verlichting tussen vier muren,
een straal zo fel dat ze
oneindig ver in de toekomst schijnt.

Madiba, de bokser die zijn tegenstander
in de laatste ronde velt.